Hoofdstuk 1

Lara Schäfer

Filmprofessor

In 1914 domineert Europa de wereld.

Nationalistische overtuigingen, imperialistische ambities, wraakgevoelens, … De rivaliteit tussen de grote mogendheden van het continent is zo groot dat een oorlog onvermijdelijk lijkt.

De moord op de Oostenrijkse aartshertog Franz-Ferdinand, erfgenaam van het Oostenrijks-Hongaarse rijk, op 28 juni door een Servische nationalistische student is de vonk in het kruitvat. In enkele weken tijd leidt het spel van de allianties tot opeenvolgende oorlogsverklaringen. Eén voor één verzetten de landen van de “Triple Alliantie” (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en Italië) zich tegen de landen van de “Triple Entente” (Frankrijk, Rusland en het Verenigd Koninkrijk) en hun bondgenoten (Servië, Montenegro).

Op 4 augustus 1914 trekken de Duitse troepen België binnen om de Franse verdedigingslinies te omzeilen. Daardoor wordt de neutraliteit van het koninkrijk geschonden, dat hoopte te kunnen ontsnappen aan de naderende gewelduitbarstingen.

Luik bevindt zich op de voorpost en wordt het eerst getroffen: de forten ondergaan een stortvloed van artillerie en de bombardementen volgen elkaar op in de wijk Outremeuse tot de dodelijke aanval op de burgers in het centrum van de stad. Tot de grote verrassing van de indringers verzetten de Belgische soldaten zich dapper op de Versterkte Positie van Luik (VPL)“. Deze volharding zal de internationale publieke opinie raken en het Duitse leger helpen vertragen waardoor de Fransen meer tijd krijgen om zich voor te bereiden.
Onder het zware geschut van de vijand komen de forten echter één voor één ten val.

De Grote Oorlog is begonnen.

Het begon allemaal drie maanden geleden, toen de Franse gendarmerie me opbelde. Ze vertelden me dat ze mijn overgrootvader misschien hadden gevonden en ze DNA-testen wilden doen.
Eerst begreep ik er niets van…

Ik wist niet eens dat ze nog steeds overblijfselen van de soldaten van de eerste oorlog terugvonden. En toen schoot het me te binnen: ja, volgens de familieverhalen zou mijn overgrootvader inderdaad in Verdun in 1916 verdwenen zijn. Ik deed de testen en het klopte, hij was het!

Ik ging eerst naar het Fort van Loncin omdat het volgens zijn militair dossier hier en langs de versterkte posities rond Luik was dat mijn overgrootvader, Bernhard Keller, meevocht aan het begin van de oorlog in augustus 1914.

Vervolgens ging ik naar Verdun, waar zijn lichaam werd gevonden in een uithoek van het bos. Er waren natuurlijk enkele overblijfselen van zijn officiersuniform van het Duitse leger. Daarnaast was er een oude militaire kantine waarin onder meer een boek, “Le Grand Meaulnes” en een liefdesbrief bewaard zijn gebleven…

« Bernhard, mijn geliefde, ik denk voortdurend aan u en de prachtige weken die we samen hebben doorgebracht in Parijs aan het begin van het jaar en hier in Ethe bij mijn ouders thuis.

Deze dagen lijken zo ver weg, bijna als een droom terwijl de oorlog vandaag verder woedt.

Ik beef als ik aan u denk op het front, u van wie ik weet dat u zo’n gevoelig man bent die niets te maken wil hebben met de bruisende woede die onze landen overspoelt.

Ik beef bij het idee dat u gewond kan zijn en dat ik u niet meer zal zien…

En elke dag bid ik de Heer om u te sparen en terug te brengen naar ons.

Oscar, onze zoon, denkt ook elke dag aan u,
zoals blijkt uit deze tekening die hij u toestuurt en die hij vanmorgen maakte.

We missen u, mijn liefste, zo erg dat ik het amper kan uitdrukken.

Yvonne »

Het is ongelofelijk!
Dat had ik nooit gedacht.
Deze vrouw, Yvonne Nicolas,
en mijn overgrootvader, verliefd.
Een Belgische en een
Duitser die elkaar vóór de oorlog
in Parijs hebben ontmoet.

Het is zo dat veel Duitsers
die een hogere opleiding hadden
genoten van de Franse literatuur hielden.
Dat is waarschijnlijk waarom hij
dit boek bij zich heeft gehouden.

Ik ben naar het graf gegaan van de auteur van het boek, Alain Fournier. Ook hij stierf in het departement Meuse en ook hij werd pas veel later teruggevonden. In 1991!

Alain Fournier
1886 – 1914

Ik maakte van de gelegenheid gebruik om de omgeving te bezoeken. Ik heb veel gewandeld.
Het is een prachtige streek!

Heel wat andere schrijvers en kunstenaars zijn hier gestorven.
Hun graven zien was als terugkeren naar deze krachtige periode in het hart van deze prachtige natuur.

Daarna keerde ik terug naar België om het dorp Ethe te zien dat in de brief van Yvonne werd vernoemd. Hier hebben in augustus 1914 verschrikkelijke gevechten plaatsgevonden. Het was de Slag der Grenzen.

In de Elzas, in Lotharingen, in de Ardennen en tot aan de Maas en de Samber werden tienduizenden soldaten gedood, verwond of verminkt.

Er werden ook heel wat burgers afgeslacht in de buurt van de slagvelden,
in Nomeny, Gerbéviller, Rouvres, Rossignol, Tintigny, Dinant, …
Heel de familie van Yvonne werd afgeslacht in Ethe, Gomery en Latour. Enkel zij overleefde, alleen met haar kind, Oscar.

Om dichter bij haar geliefde te zijn, werkte ze in een Duits militair ziekenhuis.

Maar wat ik vooral te weten kwam tijdens mijn onderzoek, was dat ze een inlichtingenagente werd voor het netwerk la Dame blanche.

Ze werd ontmaskerd en gevangengezet in 1917. Ze werd zelfs ter dood veroordeeld en haar zoon Oscar werd door de Duitsers meegenomen.

Enkele maanden later werd haar straf omgezet omdat ze veel Duitse soldaten genezen en gered had.

Gelukkig werd ze aan het einde van de oorlog in 1918 vrijgelaten, maar nooit zal ze haar zoon terugvinden die meegenomen werd naar Duitsland.

Zo vernam ik voor het eerst iets over
de moeder van mijn grootvader,
Oscar, zoon van Bernhard en Yvonne.

Volgend hoofdstuk

Seydou SAMAKE